สมบัติ สุนทรจารุ

มุมมองหรือวิธีการที่แตกต่างออกไปของสถาปนิกไทยท่านนึง ที่ชอบการถ่ายภาพเป็นชีวิตจิตใจ จนได้การเชิญให้ไปเป็นคณะกรรมการตัดสินภาพถ่ายนานาชาติ ‘Ten and ONE’ ของทาง Lomography ในปี 2022 และเป็นอาจารย์พิเศษของหลายสถาบันในไทย

นอกจากกระบวนการหาสารตั้งต้นในการออกแบบงานสถาปัตย์ทั้งแบบ Analogy และ Metaphor ที่สถาปนิกสามารถนำมาใช้แล้ว ในมุมมองของผม คิดเห็นความหมายของสถาปัตยกรรมในปัจจุบัน อาจมีนัยยะที่ก่อต่อให้เกิดกิจกรรมใหม่ๆระหว่าง user และตัวสถาปัตยกรรม ซึ่งในส่วนที่เกี่ยวข้องกับ background ของตัวผม

ผมเห็นว่างานสถาปัตยกรรมในปัจจุบันนอกเหนือจากการงานเพื่อการทำกิจกรรมตามปกติแล้ว ยังถูกให้นัยยะเพิ่มเติมในการเป็นเสมือน Scene ของภาพยนต์ หรือสตูดิโอถ่ายภาพสาธารณะ ไปโดยปริยาย 'เหตุ' อาจจะเกิดจากรูปแบบการบริโภคสื่อ หรือการ De-Centerise ของระบบอุตสาหกรรมต่างๆ ทำให้ผู้คนสามารถผลันตัวจากปลายสุดของห่วงโซ่อาหารในธุรกิจสื่อ ซึ่งเป็นได้แค่เพียงผู้เสพที่รับการยื่นอาหารจากผู้ผลิตสื่อเพียงอย่างเดียวในยุคที่ผ่านมา มาเป็นผู้ที่ทั้งเสพและทั้งผลิตสื่อออกมาเองได้ และดูเหมือนว่าเรื่องราวนี้น่าจะความต้องการลึกๆของผู้บริโภคอยู่แล้ว

หากมองในมุมมองของผู้ออกแบบงานสถาปัตยกรรม ผมคิดว่างานสถาปัตยกรรมมันเป็น Visual Art ในตัวของมันอยู่แล้วโดยที่ไม่ต้องไปอธิบายอะไรมาก แต่ในปัจจุบัน องค์อาคารในส่วนที่เป็นรายละเอียดที่อยู่ในระยะการใช้งานของ user นั้นสามารถนำมาใช้ในการบอกเล่าความเป็นตัวตนของ User หรือเจ้าของโครงการได้ อีกทั้งการที่ User สามารถใช้รูปถ่ายในการสื่อสารผ่านช่องทาง Social Media ทำให้นัยยะในการรับรู้ลักษณะนี้กระจายไปอย่างรวดเร็ว ไม่ว่าเราจะทานข้าวที่ร้านอาหาร ดื่มกาแฟในร้านกาแฟ ไปพักผ่อนในวันสุดสัปดาห์ เราต่างถ่ายทอดเนื้อหาที่ถูกหลอมไว้ในเนื้องานการออกแบบสถาปัตยกรรมโดยไม่รู้ตัว (ผมพูดคือในกรณีที่เป็นงานที่สถาปนิกได้ใส่เนื้อหาเหล่านี้ไว้นะครับ)

การใช้วิธีการสร้างงานออกแบบของการกำหนดมุมมองในเชิงของฉากภาพยนต์กับงานสถาปัตยกรรม พวกเราอาจจะคุ้นเคยกับร้านกาแฟที่ถูกตกแต่งเป็นร้านที่เหมือนอยู่ในญี่ปุ่น หรือสถานที่พักผ่อนที่เหมือนเราได้ไปพักที่อิตาลี ในส่วนที่ผมจะหมายความถึงในบทความนี้ไม่ได้พูดถึงงานในมิติเหล่านี้ ผมอยากจะนำทุกคนเข้าไปถึงการวางส่วนของอาคารๆ เพื่อให้แสงธรรมชาติทำมุมที่น่าสนใจกับวัสดุ หรือพื้นที่ทำกิจกรรมในส่วนของอาคาร เพื่อทำให้ user เกิดความรู้สึกกับพื้นที่ ในช่วงเวลาหรืออารมณ์ที่พวกเขาต้องการจะใช้พื้นที่นั้นๆ

การเลือกให้แสงธรรมชาติส่องเข้ามาในอาคาร เราทำได้หลากหลายวิธี แต่ถ้าโจทย์ของพื้นที่ต้องการให้เกิดภาพที่ละมุมอ่อนโยน พื้นที่ที่เราจะใช้ทำกิจกรรมนั้นไม่ควรจะอยู่ใกล้ช่องเปิดมากเกินไป ถ้าจำเป็นต้องใกล้ เราควรเลือกกรอกแสงเหล่านั้นลง หรือจัดการให้สะท้อนหา user แบบ Indirect เพื่อให้เกิดลักษณะแสงแบบ Diffuse และอีกอย่างที่มีความสำคัญไม่แพ้การกำหนดช่องเปิด คือผิววัสดุที่เลือกใช้ไม่ว่าจะเป็นผิวผนัง หรือ Top ของเฟอร์นิเจอร์ ไม่ควรเลือกแบบ Hi-Gloss ซึ่งทั้งหมดนั้นจะทำให้ user มีโอกาสที่จะได้รูปที่ละมุนไปด้วยครับ เรื่องราวเหล่านั้นยังรวมไปถึง Proportion ต่างๆขององค์อาคาร ไม่ว่าจะเป็น ประตู ความสูงของห้องอีกด้วย

และถ้าให้พูดตามสมัยนิยม ผมอาจจะขอพูดเกี่ยวกับเรื่องการนำอาคารเก่ามาปรับปรุงใช้ในทิศทางของหัวเรื่องนี้ มันอาจจะแลดูง่ายที่จะออกแบบอาคารใหม่หมดจรดให้มีเนื้อหาของ Scene ตามที่เราต้องการให้เกิดขึ้นได้ แต่อาจจะเป็นการทำได้ยาก หรือไม่ได้เลยในบางกรณีของการนำเอาอาคารเก่ามาปรับปรุงใช้งาน สำหรับอาคารเก่าที่อยากจะได้ scene ที่ต้องการให้คงบรรยายกาศหรือร่องรอยของตัวอาคารซึ่งอาจจะให้เกิดความรู้สึกแนว Nostalgia นั้น

เรื่องแรกที่ต้องคำนึงคือเรื่องของความชื้นที่เข้ามามีความสำคัญของการเสื่อมสภาพของโครงสร้างอาคาร เราอาจจะชอบอาคารในเกาะรัตนโกสินทร์ หรือหัวเมืองชั้นใน ซึ่งสภาพของอาคารอาจจะอยู่ริมน้ำ มีวิวที่สวยงามน่าสนใจ แต่ด้วยความเสื่อสภาพของโครงสร้างอาคารจากความชื้นทำจะทำให้การบูรณะอาคารทำได้ยาก หรือทำไม่ได้ ซึ่งในส่วนแรกนี้ ผมให้ความสำคัญมากที่สุด อีกเรื่องที่รองลงมา คือเรื่องการคงอยู่ของสภาพพื้นผิวขององค์อาคารเดิม เพื่อให้มีความ Nostalgia การเลือกที่จะคงไว้ซึ่งพื้นผิวของอาคารเดิมนั้นจะสามารถสร้างคุณค่าของอาคารที่ผ่านกาลเวลามา ซึ่งเราสามารถเห็นตัวอย่างแบบนี้ได้มากมาย และส่วนใหญ่เป็นอาคารที่ไม่ค่อยมีความชื้นเข้ามาทำให้อาคารเสื่อมสภาพมากนัก

สุดท้ายหากต้องการนำอาคารเก่ามาบูรณะ หรือใช้ประโยชน์ใหม่ควรปรึกษาสถาปนิกหรือผู้ที่มีประสบการณ์ เพื่อที่จะให้ได้อาคารที่สามารถใช้ประโยชน์ได้มากที่สุดเท่าที่เราจะบูรณะอาคารนั้นๆ ให้กลับมาสวย และมีคุณค่าให้คุ้มกับช่วงเวลาที่เขาอดทนยืนมารอจนถึงวันที่เราได้เจอเขากันนะครับ

บทความโดย : คุณสมบัติ สุนทรจารุ

ดูผลงานเพิ่มเติมได้ที่ : https://designconnext.com/architect/DSN0000803